Dojrzały wiekiem akcjonariusz powinien z rozsądku pomyśleć o uregulowaniu spraw związanych z sukcesją posiadanego przez niego majątku, a szczególnie papierów wartościowych. Zaoszczędzi w ten sposób problemów i pieniędzy swoim spadkobiercom.
Początek listopada, z oczywistych względów, sprzyja zadumie nad sprawami związanymi z życiem, przemijaniem i śmiercią. Inwestorów może skłonić do refleksji na temat odległej przyszłości, w której ich już nie będzie, a posiadane przez nich papiery wartościowe zostaną odziedziczone przez najbliższych.
Akcje spółki są prawem majątkowym, wchodzą do masy spadkowej i podlegają ogólnym zasadom dziedziczenia. Mogą się pojawić pewne problemy i komplikacje związane z dziedziczeniem papierów wartościowych.
Zobacz także: Jak wypełnić PIT-38 i rozliczyć podatek od zysków kapitałowych krok po kroku
Jak uniknąć podstawowych problemów z dziedziczeniem akcji?
Postanowiliśmy zapytać ekspertów, z czym najczęściej borykają się spadkobiercy akcjonariusza. Bartosz Olszewski z kancelarii Ślązak, Zapiór i Wspólnicy z Katowic wskazuje, że problematyczne może być przede wszystkim przeprowadzenie postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku pod postacią akcji.
- Jeżeli zmarły akcjonariusz nie pozostawił testamentu, to potencjalny krąg spadkobierców może być bardzo szeroki. Jest to szczególnie kłopotliwe, gdy zmarły nie miał dzieci, bo wtedy postępowanie spadkowe może obejmować nawet bardzo odległych krewnych. Najszybszym sposobem stwierdzenia nabycia spadku jest sporządzenie notarialnego poświadczenia dziedziczenia, wymaga to jednak obecności wszystkich spadkobierców u notariusza. Przy braku takiej możliwości sądowe postępowanie może trwać nawet kilka lat. Wynika to z faktu, iż sąd ma obowiązek z urzędu ustalać krąg spadkobierców, co w niektórych przypadkach może wiązać się z koniecznością dokonania odpowiednich ogłoszeń – tłumaczy Olszewski.
Stwierdzenie nabycia spadku nie kończy jeszcze problemów z dziedziczeniem akcji. Spadkobiercy bowiem są współwłaścicielami akcji i jako tacy powinni wskazać spółce wspólnego przedstawiciela.
- Przy braku zgody pomiędzy spadkobiercami konieczne staje się przeprowadzenie podziału spadku. Spadek można podzielić umownie, ale z uwagi na konflikty rodzinne najczęstszym przypadkiem jest podział sądowy. Powyższe problemy są najbardziej uciążliwe w przypadku akcji imiennych oraz akcji zdematerializowanych. W tym pierwszym wypadku spadkobiercy muszą odpowiednio udokumentować nabycie spadku wobec spółki, natomiast w tym drugim podmiot prowadzący ewidencję akcji będzie oczekiwał udowodnienia ich nabycia – wskazuje Olszewski.
To oznacza, że wielu problemów związanych z dziedziczeniem akcji można uniknąć przez opracowanie skrupulatnego planu sukcesji.
- Zawężenie kręgu spadkobierców za pomocą testamentu pozwala przyspieszyć przyszłe postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Co więcej, w testamencie notarialnym możemy wykorzystać zapis windykacyjny, który pozwala niejako automatycznie przydzielić akcje określonym imiennie osobom na wypadek śmierci. Takie rozwiązanie umożliwia zapisobiorcom podjęcie działań wobec spółki niemal natychmiast po śmierci akcjonariusza – radzi prawnik z kancelarii Ślązak, Zapiór i Wspólnicy.
Jeśli sama spółka chce zabezpieczyć się przed pojawieniem się niepożądanych spadkobierców akcjonariusza, może wprowadzić prawo przymusowego lub automatycznego umorzenia akcji w razie jego śmierci. Takie zastrzeżenie musi jednak znajdować się w statucie spółki i powinno przewidywać spłatę spadkobierców odpowiadającą co najmniej wartości bilansowej umarzanych akcji – wskazuje Olszewski.
Jak uniknąć podatku od spadku papierów wartościowych?
Nabycie akcji w drodze spadku wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Grupa osób najbliższych spadkodawcy tzw. grupa „zerowa” (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, ojczym i macocha) jest zwolniona od opodatkowania. Musi jednak spełnić pewne warunki.
- Grupa ta jest zwolniona od podatku od spadku w postaci akcji pod warunkiem dokonania stosownego zgłoszenia do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowania notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Jeżeli spadkobierca spóźni się ze zgłoszeniem, wówczas powstaje obowiązek zapłaty podatku – ostrzega Olszewski.
A podatek od spadków nie jest mały. Dla grupy 1 (grupa „zerowa” plus teściowie, zięć, synowa) sięga 3% przy kwocie poniżej 10 278 zł, 5% przy kwocie 10 278 zł - 20 556 zł oraz 7% przy kwocie ponad 20 556 zł.
Jak widać, dojrzały wiekiem akcjonariusz powinien z rozsądku pomyśleć o uregulowaniu spraw związanych z sukcesją posiadanego przez niego majątku, a zwłaszcza papierów wartościowych. Z kolei spadkobiercy akcjonariusza - po tym jak już dojdzie do przykrego, ale nieuniknionego zdarzenia – powinni dla własnego dobra pamiętać o zgłoszeniu objęcia spadku do urzędu skarbowego.
